အသောကရဲ့ အက္ခရာများ-၂၄

- ဒေဝါနံ ပိယေ ပိယဒသိ လာဇ ဟေဝံ အဟာ။ သဍုဝီသတိ၀သ-
- အဘိသိတေန မေ ဣမာနိ ဇာတာနိ အဝဓိယာနိ ကဋာနိ။ သေ ယထာ
- သုကေ သာလိကာ အလုနေ စကဝါကေ ဟံသေ နံဒီမုခေ ဂေလာဋေ
- ဇတူကာ အံဗာကပိလိကာ ဒုဍီ အနဌိကမဆေ ဝေဒဝေယကေ
- ဂံဂါပုပုဋကေ သံကုဇမဆေ ကဖဋသယကေ ပံနသသေ သိမလေ
- သံဒကေ သြကပိံဋေ ပလသတေ သေတကပေါတေ ဂါမကပေါတေ
- သဝေ စတုပဒေ ယေ ပဋိဘောဂံ နော ဧတိ န စ ခါဒိယတိ
- ဧဍကာ စာ သူကလီ စာ ဂဘိနီ ၀ ပါယမီနာ ၀ အဝဓိယာ ပေါတကေ
- ပိ စ ကာနိ အာသံမာသိကေ ၀ဓိကုကုဋေ နော ကဋဝိယေ၊ တုသေ သဇီဝေ
- နော ဈာပေတဝိယေ၊ ဒါဝေ အနဌာယေ ဝါ ဝိဟိသာယေ ဝါ နော ဈာပေတဝိယေ။
- ဇိဝေန ဇီဝေ နော ပုသိတဝိယေ။ တီသုစာတုံမာသီသု တိသာယံ ပုံနမာသိယံ
- တိံနိ ဒိ၀သာနိ စာဝုဒသံ ပံနဍသံ ပတိပဒါ ယေ ဓုဝါယေ စာ
- အနုပေါသထံ မဆေ အဝဓိယေ နော ပိ ဝိကေတဝိယေ။ ဧတာနိ ယေ၀ ဒိ၀သာနိ
- နာဂ၀နသိ ကေ၀ဋဘောဂသိ ယာနိ အံနာနိ ပိ ဇီ၀နိကာယာနိ
- နော ဟံတဝိယာနိ။ အဌမီပခါယေ စာဝုဒသာယေ ပံနဍသာယေ တိသာယေ
- ပုနာ၀သုနေ တီသု စာတုံမာသီသု သုဒိ၀သာယေ ဂေါနေ နော နိလခိတဝိယေ။
- အဇကေ ဧဍကေ သူကလေ ဧ ဝါ ပိ အံနေ နီလခိယတိ နော နီလခိတဝိယေ။
- တိသာယေ ပုနာ၀သုနေ စာတုံမာသိယေ စာတုံမာသိပခါယေ အသွသာ ဂေါနသာ
- လခနေ နော ကဍဝိယေ။ ယာ၀ သဍုဝီသတိ၀သအဘိသိတေန မေ ဧတာယေ
- အံတလိကာယေ ပံနဝီသတိ ဗံဓနမောခါနိ ကဋာနိ။

မင်းတကာတို့ ချစ်ကြည် လေးစားအပ်၍ ပိယဒဿီဟု ဝှဲ့ချီ ခပ်နှိပ် အရှင်မဟာကဿပ မထေရ်မြတ်၏့ ဗျာဒိတ်တော်ကို ခံယူ-ရရှိသော အသောကမင်းတြားကြီး ဤသို့ မိန့်ပြန်ထားရှိလေပြီ၊ ငါမင်းတရားသည် အဘိသိက် သွန်း၍ ၂၆-နှစ်ရှိသော်, ဤဆိုလတ္တံ့သော အသက်ရှိ သတ္တဝါတို့ကို သတ်ဖြတ်ခြင်းမှ တားမြစ်တော်မူအပ်ကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့ကား- ကျေး-ကျက်တူရွေး-သာလိကာ-ဆက်ရက်, ငှက်ကြီးတုံးစပ်-ဝန်လိုငှက်ကြီး, စက္ကဝါက်ငှက်, ဟင်းသာ-ငန်းငှက်, နန္ဒိမုခ-မည်သောငှက်, ဂေလာဋ-မည်သောငှက်, လင်းနို့, ခါချဉ်-သို့မဟုတ် တောင်ပို့ချ, လိပ်, အရိုးမရှိသောငါး, ဝေဒဝေယက-မည်သောငါး, ဂံဂပုပုတက-မည်သော ငါး, ပင်လယ်ငါးလင်ပန်း, မြစ်လိပ်-ရေလိပ်, ဖြူသတ္တဝါ, သစ်တက်ရှဉ့်-ဝါ ရှဉ့်မွဲး, ဦးချိုတက် များသော ဆတ်, နွားသူတော်, နွားလား, မျောက်သတ္တဝါ, ဥချိုးငှက်- ခိုဖြူ-ခိုပြာ, အသုံးမပြုသော အခြေလေးချောင်းရှိ သားသတ္တဝါတို့ကိုလည်း မစားအပ်၊ ထို့ပြင်, ကိုယ်ဝန်ရှိသော, သို့မဟုတ် နို့စို့ သားငယ်ရှိသော ဆိတ်မ, သိုးမ, ဝက်မတို့ကို, ၎င်းတို့သားငယ်များ ကောင်းမွန်စွာ ကြီးပွားခြင်းသို့ မရောက်မီ, မသတ်ဖြတ်အပ်ကုန်၊ ကြက်တိုက်ခြင်း, ကြက်တယ်ခြင်း, ထိုမှတပါး အသက်ရှိ သတ္တဝါတို့ကို အပျော်အပါး တိုက်ခိုက် မြူးတူးခြင်းတို့ကိုလည်း မပြုအပ်ကုန်၏။
တောသား သတ္တဝါတို့ ခိုကိုးရာမဲ့ ဖြစ်စေတတ်, ညှင်းဆဲခြင်းကို ပြုတတ်သော တောမီး ရှို့မြှိက်ခြင်းကို မပြုအပ်၊ အသက်ရှိ သတ္တဝါတို့ဖြင့်သော်၎င်း, ၎င်း၏့ အသားဖြင့်သော်၎င်း သတ္တဝါတပါးကို အစာကျွေး၍့ မမွေးမြူအပ်၊ သုံးဥတု လေးလ လေးလတို့ အဆုံးဖြစ်သော နေ့များ, နှစ်၏့ ၃လ မြောက် ဝါဆိုလနှင့် လပြည့်နေ့, ဤ၃နေ့တို့ပတ်လုံး၎င်း, လဆန်း-လဆုတ်-၁၅-၁၄ ရက်မြောက်နေ့, လဆုတ် ၁၅ရက် မြောက်သောနေ့, လေးသီတင်းအတွက် တရက်နေ့, အထွက် ၂ရက်နေ့, ဥပုသ်နေ့တိုင်း၎င်း, ဤနေ့ရက်များ၌ ငါးတို့ကို မဖမ်း  မသတ်ရ၊ ရောင်းလည်း မရောင်းဝယ်ရ၊ ထိုနေ့ ထိုရက် အတွင်းတို့၌ ဆင်မြင်းတို့ နေထိုင်ရာ တောတောင်များ၌၎င်း, တံငါတို့ ကျက်စားရာ ရေကန်-မြစ်-ချောင်း-အင်းအိုင်များ၌ သား ငါးများ, ထိုမှတပါး အခြား ငှက်စသော သက်ရှိသတ္တဝါ မှန်သမျှတို့ကို မသတ်ဖြတ်အပ်, မလိုက်အပ်ကုန်။
လတိုင်း လဆုတ် ပက္ခ ရှစ်ရက်မြောက်, ၁၄ရက်မြောက်, ၁၅ရက်မြောက်, ၃ရက်မြောက်နေ့, ပုဏ္ဏဗုသျှု နက္ခတ်ပွဲးနေ့, ၃ဥတု အဆုံး လေးလမြောက်သောနေ့- ဤနေ့များ၌ နွားတို့ကို သင်းမကွပ်အပ်၊ ထိုမှတပါးသော ဆိတ်သိုး-ဝက်နှင့် အခြားသတ္တဝါတို့ကိုလည်း သင်းမကွပ်အပ်, သင်းမကွပ်စေအပ်၊ လဆန်း-လဆုတ် ၃ရက်နေ့, ပုဏ္ဏဗုသျှုနက္ခတ်ပွဲးနေ့ ဥတု-အဆုံး လေးလမြောက်နေ့, လေးလ၏့ ပက္ခနေ့တို့၌ မြင်း-နွားတို့ကို  သတ်ရန် တံဆိပ် ထိုးမှတ်ခြင်း, မှတ်စေခြင်းတို့ကို မပြုလုပ်အပ်၊ ငါဘုရင်မင်းမြတ် အဘိသိက်သွန်း၍့ ၂၆နှစ်မြောက်အတွင်းအခါ၌ ဤတရားဆုံးမကန့်မြစ်စာကို ရေးသားထုတ်ပြန်စေအပ်သည်၊ထိုနှင့်အလားတူလည်း ၂၅ကြိမ်တိုင် အကျဉ်းသားတို့အား အကျဉ်းထောင်မှ လွတ်စေခြင်းတို့ကို ပြုစေအပ်ကုန်ပြီ။ (အရှင်အာဒိစ္စဝံသ, အသောကမင်းတရားကြီး၏့ ကျောက်စာတော်)
......


နတ်တို့ချစ်မြတ်နိုးသော ပိယဒသီမင်းကြီး ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏။
ငါအဘိသိက်ခံသည်မှ နှစ်ဆဲ့ခြောက်နှစ်မြောက်၌၊ ဤသတ္တဝါတို့အား သတ်ဖြတ်ခြင်းမှ တားမြစ်တော်မူ၏။
ကျေး (ကြက်တူရွေး)၊ သာလိကာ၊ ငှက်ကြီးတုံးစပ်၊ စက္ကဝက်၊ ဟင်္သာ၊ နန္ဒီမုခ၊ ကြိုးကြာ၊ လင်းနို့၊ ခါချဉ်၊ ရေလိပ်၊ အရိုးမဲ့ငါး၊ ဇီ၀ဇိုး၊ ဂင်္ဂါရေကြက်၊ ငါးတန်၊ ကုန်းလိပ်၊ ဖြူ၊ ရှဉ့်၊ စာမရီသား၊ နွားလား၊ မျောက်၊ သမင်၊ ချိုး၊ ခို၊ အသုံးလည်းမပြု စားလည်းမစားသော ခြေလေးချောင်းကောင်အားလုံး။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်၊ သို့မဟုတ်၊ နို့တိုက်နေသော ဆိတ်မ ဝက်မနှင့်၊ ခြောက်လအောက်အရွယ်် သားငယ်တို့ကို မသတ်ရာ။ ကြက်ဖတို့ကို မသင်းရာ၊ (ပိုးမွှားစသည်) သက်ရှိသတ္တဝါတို့နှင့် မကင်းသော ဖွဲတို့ကို မီးမရှို့ရာ။ အကြောင်းမဲ့သော်၎င်း၊ အသက်တို့ကို သေကြေပျက်စီးစေရန်သော်၎င်း၊ တောတို့ကို မီးမတိုက်ရာ။ သတ္တဝါတကောင်၏ အသက်ဖြင့်၊ အခြား သတ္တဝါတကောင်းအား မကျွေးမွေးရာ။
လေးလစီရှိသော ဥတုသုံးပါးတို့၏ ဆန်းသုံးရက်တို့၌၎င်း၊ တိသ (ဖုသျှ)နက္ခတ်နှင့်ယှဉ်သော နေ့တို့၌၎င်း၊ လပြည့်နေ့တို့၌၎င်း၊ တဆဲ့လေးရက်၊ တဆဲ့ငါးရက်နှင့််၊ ဆန်းဆုတ် တရက်တည်းဟူသော သုံးနေ့တို့၌၎င်း၊ ဥပုသ်နေ့တိုင်းတို့၌၎င်း၊ ငါးတို့ကို မသတ်ရာ၊ မရောင်းရာ။
ထိုနေ့တို့၌ပင် နာဂ၀န (ဆင်တော)နှင့် တံငါတို့ ကျက်စားရာ အရပ်တို့၌၊ အခြား မည်သည့် သတ္တဝါတို့ကိုမျှလည်း မသတ်ရာ။
ရှစ်ရက်ပက္ခ တို့၌၎င်း၊တဆဲ့လေးရက်၊ တဆဲ့ငါးရက် လကွယ် လပြည့်နေ့တို့၌၎င်း၊ တိသ (ဖုသျှ)နက္ခတ်နှင့်ယှဉ်သော နေ့တို့၌၎င်း၊ လေးလစီရှိသော ဥတုသုံးပါးတို့၏ ဆန်းသုံးရက်တို့၌၎င်း၊ နေ့ထူးနေ့မြတ်တို့၌၎င်း၊ နွားတို့ကို မသင်းရာ။ ဆိတ်သိုး ဝက်နှင့် အခြား သင်းလေ့ရှိသော သတ္တဝါတို့အားလည်း မသင်းရာ။
တိသ (ဖုသျှ) နက္ခတ်နှင့် ယှဉ်သောနေ့၊ ပုနဗ္ဗသုနက္ခတ်နှင့် ယှဉ်သောနေ့၊ လေးလတကြိမ် ဥတုဆန်းရက်တို့၌၎င်း၊ လေးလတကြိမ် ဥတုဆန်းသည်မှ ပက္ခ (တဆဲ့လေးရက်) နေ့တိုင်းတို့၌၎င်း၊ မြင်း၊ ဆိတ်၊ နွားတို့အား တန်ဆိပ် မခတ်ရာ။
ငါ အဘိသိက်ခံသည်မှ၊ နှစ်ဆဲ့ ခြောက်နှစ်သော ကာလအတွင်း၌၊ နှစ်ဆဲ့ငါးကြိမ်တိုင်၊ ထောင်အကျဉ်းသားတို့အား ငါလွှတ်ခဲ့လေပြီ။ (ဦးဖိုးလတ်, အသောကကျောက်စာများ၊)
.....


Thus spake king Devanampiya Piyadasi: - 'In the twenty-seventh year of my anointment the following animals shall not be put to death: the parrot, the maina (or thrush), the wild duck of the wilderness, the goose, the bull-faced owl, the vulture, the bat, the ambaka-pillika, the raven, and the common crow, the vedaveyaka, the adjutant, the sankujamava, the kaphatasayaka, the panasasesimala, the sandaka, the okapada, those that go in pairs, the white dove, and the domestic pigeon. Among all four-footed beasts the following shall not be for food, they shall not be eaten: the she -goat of various kinds, and the sheep, and the sow, either when heavy with young or when giving milk. Unkilled birds of every sort for the desire of their flesh shall not be put to death. The same being alive shall not be injured: whether because of their uselessness or for the sake of amusement they shall not be injured. Animals that prey on life shall not be cherished. In the three four-monthly periods (of the year) on the evening of the full moon, during the three (holy) days, namely, the fourteenth, the fifteenth, and the first day after conjunction, in the midst of the uposatha ceremonies (or strict fasts), unkilled things (or live fish?) shall not be exposed for sale. Yea, on these days, neither the snake tribe, nor the feeders on fish (alligators), nor any living beings whatsoever shall be put to death.
'' 'On the eighth day of the paksha (or half month) on the fourteenth, on the fifteenth, on (the days when the moon is in the mansions of) trisha or punarvasa, - on these several days in the three four-monthly periods, the ox shall not be tended: the goat, the sheep, and the pig, if indeed any be tended (for domestic use) shall not then be tended. On the tirsha and the punarvasa of every four months, and of every paksha or semi-lunation of the four months, it is forbidden to keep (for labour) either the horse or the ox.
'Furthermore, in the twenty-seventh year of my reign, at this present time, twenty-five prisoners are set at liberty.’ (Tr. Prinsep: Alexander Cunningham, Inscriptions of Asoka.)
.....


Thus saith His Sacred and Gracious Majesty the King: By me consecrated twenty-six years, the following creatures were declared as not to be killed, such as Parrots, mainas, adjutants (?), ruddy geese, wild geese, nandi-mukhas, gelatas (probably cranes), bats, queen ants, terrapins, prawns, vedaveyakas, gangapuputakas (a kind of fish), skate, tortoises and porcupines, tree-squirrels, Barasing stags, bulls set at liberty, okapindas, rhinoceroses, white doves, domestic doves, and all quadrupeds which do not come into use, nor are eaten.
Those she-goats, ewes, and sows, whether with young or in milk, are not to be killed, as also their offspring which are within six months of age. The caponing of cocks is not permitted. Husks with living things therein must not be burnt. Forests for nothing or for violence (to living creatures) must not be burnt. The living must not be nourished with the living.
On the three Chaturmasis [i.e., on the full-moon day which falls before (or after) the usual season of four months], and on the Tisya (i.e., Pausa month) full moon, fish shall neither be killed, nor sold, for three days, viz., the fourteenth, the fifteenth, of the first, and the first of the second, fortnight, as well as on all fasting days as a rule.
On the same days, again, in the elephant-forests, and in the preserves of the fishermen, other classes of living creatures must not be killed.
On the eighth (tithi) of every fortnight, on the fourteenth, on the fifteenth, on the Tisya, and Punarvasu days, on the full-moon days of the three seasons, and at festivals, bulls shall not be castrated, nor he-goats, rams, and boars, nor other such animals as are usually castrated.
On the Tisya and Punarvasu days, on the full-moon days of the seasons, and during the fortnights connected with the seasonal full-moons, the branding of horses and cows is not permitted.
Until (I had been) anointed twenty-six years, in this period, twenty-five jail-deliveries have been effected by me. (R.K. Mookerji, Asoka)

အတ္ထိ (သို့) ရာစုသစ်reunion

ဂါယန္တိ ဂီတံ ရုဓိရာနိ ကာယေ၊
သြက္ကန္တနိဒ္ဒေါ.မှိ တမေဝ သုတွာ။
မာတာ ပဝတ္တေသိ သုဂီတသဒ္ဒံ၊
ပုတ္တဿ အန္တောဟဒယေ ဝသိတွာ၊

သွေးစက်လေးတွေ
တေးသီဆိုသံကို
နာခံရပါမှ
အိပ်မက်လှလှ မက်နိုင်တဲ့
ငါ့ရဲ့
နှလုံးသားထဲမှာ
ခိုနားရင်း
သားချော့တေးကဗျာ ဖွဲ့နေတဲ့
အမေ...။

image:
"Mother and Child"
Kushana, 2nd century A.D.
Mathura, Uttar Pradesh
(National Museum, New Delhi, India)

အသောကရဲ့ အက္ခရာများ-၂၃

- ဒေဝါနံပိယေ ပိယဒသိ လာဇ ဟေဝံ အာဟာ။ သဍုဝီသတိ၀သ-
- အဘိသတေန မေ ဣယံ ဓမလိပိ လိခါပိတာ လာဇူကာ မေ
- ဗဟူသု ပါနသတသဟသေသု ဇနသိ အာယတာ တေသံ ယေ အဘိဟာလေ ဝါ
- ဒံဍေ ဝါ အတပတိယေ မေ ကဋေ။ ကိံတေ။ လဇူကာ အသွထ အဘီတာ
- ကံမာနိ ပ၀တယေဝူ ဇနသ ဇာနပဒသာ ဟိတသုခံ ဥပဒဟေဝူ
- အနုဂဟိနေဝု စာ။ သုခီယနဒုခီယနံ ဇာနိသံတိ ဓံမယုတေန စ
- ဝိယော၀ဒိသံတိ ဇနံ ဇာနပဒံ၊ ကိံတိ၊ ဟိဒတံ စ ပါလတံ စ
- အာလာဓယေဝူ တိ။ လဇူကာ ပိ လဃံတိ ပဋိစလိတဝေ မံ ပုလိသာနိ ပိ မေ
- ဆံဒံနာနိ ပဋိစလိသံတိ တေ ပိ စ ကာနိ ဝိယော၀ဒိသံတိ ယေန မံ လဇူကာ
- စဃံတိ အာလာဓယိတဝေ။ အထာ ဟိ ပဇံ ဝိယတာယေဇာတိယေ နိသိဇိတု
- အသွထေ ဟောတိ။ ဝိယတ ဓာတိ စဃတိ မေ ပဇံ သုခံ ပလိဟဋဝေ၊
- ဟေဝံ မမာ လဇူကာ ကဋာ ဇာနပဒသ ဟိတသုခါယေ။ ယေန ဧတေ အဗီတာ
- အသွထ သံတံ အဝိမနာ ကံမာနိ ပ၀တယေဝူ တိ ဧတေန မေ လဇူကာနံ
- အဘီဟာလေ ၀ ဒံဋေ ဝါ အတပတိယေ ကဋေ။ ဣဆိတဝိယေ ဟိ ဧသာ၊ ကိံတိ။
- ဝိယောဟာလသမတာ စ သိယ ဒံဍသမတာ စာ။ အဝ ဣတေ ပိ စ မေ အာဝုတိ။
- ဗံဓနဗဓာနံ မုနိသာနံ တီလိတဒံဍာနံ ပတ၀ဓာနံ တိံနိ ဒိ၀သာနိ မေ
- ယောတေ ဒိံနေ။ နာတိကာ ၀ ကာနိ နိဈပယိသံတိ ဇိဝိတာယေ တာနံ
- နာသံတံ ဝါ နိဈပယိတာ ဒါနံ ဒါတံတိ ပါလတိကံ ဥပဝါသံ ၀ ကဆံတိ
- ဣဆာ ဟိ မေ။ ဟေဝံ နိလုဓသိ ပိ ကာလသိ ပါလတံ အာလာဓယေဝူ တိ ဇနသ စ
- ၀ဓတိ ဝိဝိဓေ ဓံမစလနေသံယမေ ဒါနသ ဝိဘာဂေ တိ။

မင်းတကာတို့ ချစ်ကြည် လေးစားအပ်၍ ပိယဒဿီဟု ဝှဲ့ချီ ခပ်နှိပ် အရှင်မဟာကဿပ မထေရ်မြတ်၏့ ဗျာဒိတ်တော်ကို ခံယူ-ရရှိသော အသောကမင်းတြားမြတ်ကြီး ဤသို့ မိန့်ပြန်ထားရှိတော်မူပြီ၊ -- ငါ မင်းမြတ်အဘိသိက် သွန်း၍့ ၂၆နှစ်ရှိတော်မူသော်, ဤတရား ကျောက်စာတော်ကို ရေးသား ထားရှိစေတော်မူအပ်၏၊ သိန်းပေါင်း များစွာသော တိုင်းနေ ပြည်သူတို့ အပေါ်၌ ငါမင်းမြတ်၏့ ကိုယ်စား အုပ်ချုပ် စီမံသော ဘုရင်ခံ အပေါင်းတို့သည် တိုင်းနေ ပြည်သူ ဗိုလ်လူအပေါင်းနှင့် ပတ်သက် စပ်ဆိုင်ကြကုန်သည်၊ ထို တိုင်းနေ ပြည်သူတို့၏့ တရားမှုခင်း ကိစ္စ၌ ဖြစ်စေ, ရာဇဝတ် မှုခင်း ကိစ္စ၌ ဖြစ်စေ, အပြစ်ဒဏ် ထားခြင်းကိစ္စ၌ ဖြစ်စေ ငါမင်းမြတ် ကိုယ်တိုင် အပိုင်-အစိုး တိုက်ရိုက် ပြုလုပ်စီမံ ဆောင်ရွက်တော်မူခဲ့သော်, ငါမင်းမြတ်၏့ ကိုယ်စားတော်စား စီမံ အုပ်ချုပ်သော ဘုရင်ခံ အပေါင်းတို့သည် မည်သို့ ရှိကုန်လိမ့်နည်း?။
(ငါမင်းတြား၏့ ကိုယ်စားတော် ဘုရင်ခံ အမှူးရှိ အစိုးရ အဖွဲ့၏့) စီးပွားမဲ့ အလုပ်တို့ပင် ဖြစ်ကုန်အံ့လော? (သို့မဟုတ်) တိုင်းပြည်သူ တိုင်းပြည်သားတို့၏့ ၎င်း, ဇနပုဒ်-တိုင်းသားတို့၏့ ၎င်း စီးပွား ချမ်းသာကို ပင် ဖြစ်စေကုန်အံ့လော? ခြီးမြှောက်ထောက်ပံ့ခြင်း ပင် ဖြစ်ကုန်အံ့လော?၊ ချမ်းသာ ဆင်းရဲး ၂-မျိုးကိုပင် ဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ စင်စစ် ဆိုသော်ကား တရား မှန်တိုင်း ပြုကျင့်ခဲ့မူ, တိုင်းဖျက် ပြည်ဖျက် ခိုးသား ဒါးမြများ မပွားစီး မပေါ်ပေါက် ရှိကုန်လတ္တံ့၊ မည်သို့ မဆို, တိုင်းသူပြည်သားကို၎င်း, ဇနပုဒ်ကို၎င်း မည်သို့အားဖြင့် ဤပစ္စက္ခကျိုး, တမလွန်ကျိုးကို နစ်သက်စေကုန် ရာမည်နည်းဟု ငါ မင်းမြတ်၏့ ကိုယ်စားတော်ပွား ဘုရင်ခံ အပေါင်းတို့က ငါ မင်းမြတ် အပေါ်၌ ထောက်ပံ့ကူညီ၍ ပြုစုရန် (ဝတ်တရားကြောင်း) ဆင်ခြင်ဖွယ် ဖြစ်ကုန်၏။
ငါ မင်းမြတ်၏့ အပါးတော်မြဲး မှူးတော် မတ်တော်တို့သည် လည်း ငါမင်းမြတ်၏ အလိုဆန္ဒတော်ကို လိုက်နာ၍့ မကျင့်ကြကုန်လတ္တံ့, ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ငါ မင်းတရား၏့ ဘုရင်ခံ အပေါင်းကိုလည်း မနှစ်သက် စေနိုင်ကုန်ရာ၊ ထိုစကား ထင်ရှားစွာ၏, တတ်သိ-လိမ်မာသော နို့ထိမ်းထံ သားငယ်ကို စွန့်လွှတ် အပ်နှင်းခြင်းသည် ထိုသားငယ်၏့ အကျိုး-စီးပွားအတွက် ဖြစ်သကဲ့သို့ ၎င်း, ထိုသို့ အပ်နှင်းခြင်းကြောင့် ထိုနို့ထိန်းကလည်း ထိုသားငယ်ကို ချမ်းသာစွာ ကြီးပွားအောင် စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းရန် စွန့်လွှတ် အပ်နှင်းပေးသည် တကားဟု ယုံကြည်သကဲ့သို့ ၎င်း, ထို့အတူပင်လျှင် ငါဧကရာဇ် မင်းမြတ်သည် တိုင်းသား ပြည်သူ၏့ ချမ်းသာ အတွက်, ငါ ဧကရာဇ် မင်းမြတ် ကိုယ်တော်စား လိမ်မာ ရေးခြားသော ဘုရင်ခံ မင်း အပေါင်းအား အရေး လွှဲအပ်- ဆောင်နှင်းတော်မူပြီ၊ ငါ ဧကရာဇ် မင်းမြတ်သည် လက်အောက် ဘုရင်ခံ အပေါင်းတို့အား ကြောက်ရွံ့မဲ့၎င်း, ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ပဲး စိတ်ထား ရွှင်ပျစွာ၎င်း ပြုလုပ်ဆောင်ရွက်ခွင့်ကို အပ်နှင်း ပေးထားတော်မူပြီ။
ထို့ကြောင့် ငါဧကရာဇ် မင်းမြတ်၏့ ကိုယ်စားတော် ဘုရင်ခံ မင်းအပေါင်းတို့သည် တရားမ မှုခင်းကိစ္စ ပြုလုပ် စီမံရေး၌ ၎င်း, ရာဇဝတ် မှုခင်းကိစ္စ အတွက် အပြစ်ဒဏ် ထားရေး၌၎င်း မိမိတို့ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ စိုးပိုင်ခွင့်ကို ပြုလုပ်ကြ ကုန်ခဲ့သော်, ထိုသို့သော မှုခင်း-ကိစ္စများတွင် တရားမမှုများ၌ အဘယ်သို့အားဖြင့် တရားဥပဒေ ဖြောင့်မှန်ခြင်း ဖြစ်ကုန်အံ့နည်း ဟု၎င်း, ရာဇဝတ်မှုများ၌ အဘယ်သို့ မျှတခြင်း ဖြစ်နိုင်ကုန်အံ့နည်းဟု၎င်း, စိတ်ထား ဖြစ်စေကုန်ရာ၏။ ထိုသို့သော အကျိုးငှာ ငါဧကရာဇ် မင်းမြတ်၏့ ဤအမိန့်တော်ကို ထုတ်ပြန်တော်မူအပ်၏။ ထို့ကြောင့်, နှောင်ဖွဲ့ခြင်း, သတ်ဖြတ်ခြင်း အပြစ်ဒဏ် စီရင်ခြင်းကို ကျခံရသူတို့တွင် အသက် သေဒဏ် ကျခံစေ ပြစ်မှု ချပေးသူတို့အား သုံးရက် အထိ ဆိုင်းငံ့ခွင့် ပေးကြရမည်၊ (အကြောင်းကား) ထိုဆိုင်းငံ့ခွင့် ပေးသောနေ့အတွင်း၌ (၎င်းတို့၏့) ဆွေမျိုး ဉာတကာတို့ကသော်လည်း ထိုသူတို့အတွက် အသက်ရှင်ရန် ကိုးစားဖွယ်ကို ရှာဖွေ၍ အယူခံခြင်းအားဖြင့် လျှောက်ထား ကြားသိစေကုန်ရာသည်၊ ယင်းသို့ တစုံတရာ အယူခံခြင်း အားဖြင့် လျှောက်ထား ကြားသိစေနိုင်ခွင့် မရှိကုန်ခဲ့မူ, တမလွန်၌ ကောင်းစားရေးအတွက် လှူဒါန်း ပေးကမ်းမှုကိုသော်လည်း ပြုကြကုန်ရာသည်၊ သီလ, သီတင်းကိုသော်လည်း ပြုကျင့် ဆောက်တည်ကြ ကုန်ရာသည်။
ထိုသို့ ပြုခွင့်ကို ပြောဆိုမိန့်ပြန်ရန် သင့်တင့်ပေစွာ့၊ ငါဧကရာဇ် မင်းမြတ်သည် ဤမျှ အသက်သေစေခွင့်ကို ပေးရသည် အထိ ကြမ်းကြုတ် ရက်စက်စွာ ပြုရသော အခါ၌ပင် တမလွန်လောက၌ နစ်သက် ရွှင်ပျစေရန် လိုလား တောင့်တ တော်မူပေ၏။ ထို့ပြင်, တိုင်းသားပြည်သူ ဗိုလ်လူအပေါင်း၏့ ကောင်းမွန် ထူးထွေသော တရားကျင့်ရေး, စောင့်စည်းရေး, အလှူအတာန်း ပေးရေး, ခွဲခြမ်း ဝေဖန်ပေးကမ်းရေးများ၌ ကြီးပွားခြင်းလည်း ဖြစ်ရှိရန် လိုလားတော်မူပေ၏၊- ဤသို့ အသောကမင်းတြားကြီး ပြန်ကြား မိန့်မြွက်တော်မူပြီ။ (အရှင်အာဒိစ္စဝံသ, အသောကမင်းတရားကြီး၏့ ကျောက်စာတော်)
…..

နတ်တို့ ချစ်မြတ်နိုးသော ပိယဒသီ မင်းကြီး ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏။ ငါအဘိသိက်ခံသည်မှ၊ နှစ်ဆဲ့ခြောက်နှစ်မြောက်၌၊ ဤတရားကဗျည်းကို ရေးထိုးစေ၏။
ရဇ္ဇူကခေါ် ငါ၏ အမတ်ကြီးများသည်၊ သိန်းပေါင်းများစွာသော သူတို့၏ မှီခိုရာ ဖြစ်ကြကုန်၏။ ထိုအမတ်ကြီးတို့အား ချီးမြှင့်မစခြင်း၊ အပြစ်ဒဏ် ပေးခြင်း အာဏာများကို ငါအပ်နှင်းထားလေပြီ။ ဤသို့ အပ်နှင်းထားသည်မှာ၊ ၎င်းတို့သည် ကိုကျိုးကို မငဲ့မကွက်၊ မကြောက်မရွံ့ပဲ၊ အမှုကိစ္စများကို စီရင်ဆုန်းဖြတ်လျက်၊ တိုင်းသူပြည်သား၊ နယ်သူနယ်သားတို့၏ စီးပွားချမ်းသာကို ဆောင်ကြဉ်းကာ၊ ထိုသူတို့၏ အကျိုးကို သည်ပိုးရန် ဖြစ်သည်ပြင်၊ ထိုသူတို့၏ ဆင်းရဲခြင်း ချမ်းသာခြင်း အကြောင်းတို့ကို သိ၍၊ ထိုတိုင်းသူပြည်သား၊ နယ်သူနယ်သားတို့အား၊ တရား၌ အားထုတ်ရန် ဆုန်းမ သြဝါဒ ပေးစေခြင်းငှာ ဖြစ်၏။ သို့မှသာ ဤဘဝ နောင်ဘဝတို့၏ အကျိုးကို ထိုသူတို့ ခံစားကြရကုန်အံ့။
ရဇ္ဇူက အမတ်ကြီးတို့သည်၊ ငါ၏ အမှုတော်ကို ကျေပွန်အောင်၊ ကောင်းစွာ ဆောင်ရွက်ကြကုန်အံ့။ ပုရုသခေါ် ငါ၏ အမှုထမ်းတို့သည်လည်း၊ ငါ၏ အလိုဆန္ဒများကို ဖြည့်ဆည်း၍၊ ရဇ္ဇူက အမတ်ကြီးတို့သည် အမှုတော်ကို ကျေပွန်အောင် ကောင်းစွာ ထမ်းဆောင် နိုင်ကြစေခြင်းငှာ၊ လူတို့အား ဆုန်းမ သြဝါဒ ပေးကြစေကုန်သတည်း။
မိမိ၏ သားကို လိမ္မာသော နို့ထိန်းထံ အပ်နှံပြီးသော်၊ ထိုလိမ္မာသော နို့ထိန်းသည် ငါ၏ သားအား ချမ်းသာကို ဆောင်လတံ့ဟု၊ စိုးရိမ်ကင်းမဲ့ခြင််း ဖြစ်သကဲ့သို့၊ငါသည်လည်း နယ်သူနယ်သားတို့အား၊ ၎င်းးတို့၏ စီးပွားချမ်းသာ အလို့ငှာ၊ ငါ၏ ရဇ္ဇူက အမတ်ကြီးတို့ထံ အပ်နှံထားပေ၏။
ထိုရဇ္ဇူက အမတ်ကြီးတို့သည်၊ မကြောက်မရွံ့၊ ကိုကျိုးကို မငဲ့မကွက်၊ မမေ့မလျော့၊ တည်ကြည်စွာ၊ မိမိတို့၏ ဝတ္တရားများကို ဆောင်ရွက်နိုင်စေခြင်းငှာ၊ ၎င်းးတို့အား ချီးမြှင့်မစခြင်း၊ အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း အာဏာများကို ငါအပ်နှင်းထားပေ၏။ သို့မှသာ ၎င်းတို့သည်၊ တရားစီရင်ဆုန်းဖြတ်ရာ၌၎င်း၊ အပြစ်ဒဏ်ပေးရာ၌၎င်း၊ မျှတမှန်ကန်ပေမည်။
ဤသို့ပင်လည်း ငါအမိန့်ပေးတုံသေး၏။ အပြစ်ဒဏ်ရပြီးသဖြင့် သတ်အံ့သောငှာ၊ ထောင်အကျဉ်း ခံနေရသူတို့အား၊ ပြင်ဆင် စီမံခွင့် သုံးရက်တာမျှ ပေးရာ၏။ (ဤအတွင်း) ထိုသူတို့၏ ဆွေမျိုးသားချင်းတို့သည်၊ အသက်ချမ်းသာရစိမ့်သောငှာ (နည်းလမ်းများကို) ကြံစည် ရှာဖွေကြလိမ့်ကုန်အံ့။ ဤသို့ ကြံစည်လျက် ပျက်စည်းရမည်ပင် ဖြစ်သော်လည်း၊ နောင်ဘဝအတွက် အလှူသော်လည်း ပေးစေရာ၏။ ဥပုသ်သော်လည်း စောင့်ထိန်းစေရာ၏။
ငါအလိုရှိတော်မူသည်ကား၊ ဤသို့သေကြေပျက်စီးအံ့ဆဲဆဲ၌ပင်၊ နောင်ဘဝအဖို့ အားထုတ်၍၊ လူတို့သည် အမျိုးမျိုးသော နည်းတို့ဖြင့် တရားကျင့်သုံး ဆောက်တည်ခြင်း၊ ခြိုးခြံစွာကျင့်ခြင်း၊ အလှူပေးဝေငှခြင်းတို့၌ တိုးတက်ရန်ဖြစ်၏။ (ဦးဖိုးလတ်, အသောကကျောက်စာများ၊)
…..

“ ‘Thus spake king Piyadasi, beloved of the gods: - 'In the twenty-seventh year of my anointment, I have caused to be promulgated the following religious edict. My devotees, in very many hundred thousand souls, having (now) attained unto knowledge, I have ordained (the following) fines and punishments for their transgressions. Wherever devotees shall abide around (or circumambulate) the holy fig-tree for the performance of pious duties, the benefit and pleasure of the country and its inhabitants shall be (in making) offerings: and according to their generosity or otherwise shall they enjoy prosperity or adversity: and they shall give thanks for the coming of the faith. Whatever villages with their inhabitants may be given or maintained for the sake of the worship, the devotees shall receive the same, and for an example unto my people they shall follow after (or exercise solitary) austerities. And likewise, whatever blessings they shall pronounce, by these shall my devotees accumulate for the worship (?). Furthermore, the people shall attend in the night the great myrobalan-tree and the holy fig-tree. My people shall foster (accumulate) the great myrobalan. Pleasure is to be eschewed, as intoxication (?).
'' 'My devotees doing thus for the profit and pleasure of the village, whereby they (coming) around the beauteous and holy fig-tree may cheerfully abide in the performance of pious acts. In this also are fines and punishments for the transgressions of my devotees appointed. Much to be desired is such renown! According to the measure of the offence (the destruction of viya or happiness?) shall be the measure of the punishment, but (the offender) shall not be put to death by me. Banishment (shall be) the punishment of those malefactors deserving of imprisonment and execution. Of those who commit murder on the high road (dacoits?) even none, whether of the poor or of the rich, shall be injured (tortured) on my three especial days (?) Those guilty of cruelly beating or slaughtering living things, having escaped mutilation (through my clemency) shall give alms (as a deodand) and shall also undergo the penance of fasting. And thus it is my desire that the protection of even the workers of opposition shall tend to (the support of) the worship; and (on the other hand) the people, whose righteousness increases in every respect, shall spontaneously partake of my benevolence.’ ” (Tr. Prinsep; Alexander Cunningham, Inscriptions of Asoka)
…..

Thus saith His Sacred and Gracious Majesty the King: By me consecrated twenty-six years was this Document of Law caused to be inscribed.
The Rdjukas have been placed by me over many hundred thousand lives. What is their (administration of) Law or Justice has been made by me subject to their own authority, so that the Rdjukas, assured, and without being afraid, may set about their tasks, distribute the good and happiness of the people of the country, and also bestow favours. They shall acquaint themselves with what causes happiness or misery, and, with the help of the pious, admonish the people of the provinces that they may gain both here and hereafter.
The Rdjukas, too, are ready to obey me. They will also obey the Purusas who know (my) wishes; they will also exhort those (people) l so that the Rdjukas may be able to please me.
Indeed, just as a man, after having entrusted his child to a skilled nurse, rests assured with the thought: "the skilled nurse will be able to keep my child well," even so the Rdjukas were created by me for the good and happiness of the country people.
In order that these, being free from fear, misgivings, and distracted mind, might apply themselves to their tasks, independence of the Rdjukas has been ordained by me in the
matter of Law and Justice. Since it is to be desired that there should be uniformity in law as well as uniformity in justice, from this time forward is my injunction: "To persons confined in chains, already judged, and sentenced to death, a grace of three days has been granted by me."
(During this period of grace) either (their relatives) will, for their lives, persuade those (Rdjukas) to reconsider their judgment, or, if there be none u who persuades (them), they (i.e., the prisoners) will give alms for the sake of the other world or will perform fasts.
For my desire is that even when the time (of grace) has expired, they may gain the hereafter, and that various kinds of religious practice increase, together with self-restraint and distribution of alms on the part of the people. (R.K. Mookerji, Asoka)